به نام خدا

سلامت روان و دیابت

به نقل از رئیس مرکز تحقیقات مراقبتهای روان جامعه نگر، تشخیص یک بیماری مزمن از جمله دیابت می تواند فرد را به شدت دچار استرس کند. فردی که به تازگی مطلع شده که مبتلا به دیابت می باشد، در مرحله اول ممکن است احساساتی نظیر خشم، غم، اضطراب، ناامیدی و شکست را تجربه کند. بنابراین سوال اینجاست که پزشک معالج و خانواده بیمار چگونه می توانند این احساسات منفی را در بیمار کاهش دهند؟

دکتر مریم شایگان ادامه داد:

ما انسان ها در شرایطی که موقعیتی را خارج از کنترل خود بدانیم استرس بیشتری را تجربه می کنیم. به بیمار تاکید کنید که این بیماری قابل کنترل است و بیمار اساسی ترین نقش را در کنترل بیماری خود دارد. قابل کنترل بودن یک بیماری می تواند تا حد زیادی استرس فرد را کاهش دهد. قابل کنترل بودن یک بیماری به این معناست که بیمار اعتقاد داشته باشد که همه چیز در درجه اول بستگی به تلاش و نحوه عملکرد خودش دارد. به جای تاکید بر عوارض بیماری دیابت که اغلب خود افراد به اندازه کافی با آنها آشنایی دارند، سعی کنید حس امید و خودکارآمدی را در فرد افزایش دهید. یکی از روانشناسان معروف در حوزه امید به نام اشنایدر بیان می کند که امید و داشتن هدف در زندگی می تواند در سطح مولکولی سلامت جسمس افراد را تحت تاثیر قرار دهد. حس توانایی در کنترل بیماری و امید دو بال بهبود سلامت روانی افراد مبتلا به بیماری های مزمن هستند.

دکتر مریم شایگان در ادامه توصیه هایی به خانواده فرد مبتلا به دیابت ارائه داد:

خانواده فرد مبتلا به دیابت چگونه میتواند او را یاری دهد؟

هرچه بیشتر در مورد دیابت اطلاعات کسب کنید بهتر می توانید بیمارتان را یاری دهید. البته در این میان توجه به دو نکته مهم لازم و ضروری است: اول اینکه اگرچه بایستی بیمار را از نظر روحی و جسمی حمایت کرد، اما نباید بیمار را وابسته کرد. دوم اینکه مثل یک پلیس دیابت رفتار نکنید، بیمار را نصیحت و سرزنش نکنید، برای او سخنرانی نکنید و مدام عواقب و تهدیدات دیابت را به او متذکر نشوید. در عوض سعی کنید بیمار را تشویق به رعایت یک رژیم غذایی سالم و توصیه های پزشک کنید. سعی کنید همراه با بیمار فعالیت های لذت بخش نظیر پیاده روی را داشته باشید. مطالعات نشان می دهد که افرادی که از یک سیستم حمایتی قوی تری برخوردار هستند بهتر قادر به رعایت رژیم غذایی سالم هستند. تحقیقات در حوزه دیابت نشان داده که افرادی که حمایت بهتری از طرف خانواده دریافت می کنند در کنترل بیماری دیابت موفق تر هستند. در آخر اینکه لطفا درک کنید که نوسانات قندخون گاهی ممکن است فرد را کلافه و عصبی کند. به بیمار اجازه دهید که در مورد نگرانی هایش با شما صحبت کند و سعی کنید شنونده خوبی برای بیمارتان باشید.

ایشان در ادامه افزود:

یکی از اصلی ترین مشکلات مراجعین ما در حوزه دیابت، افسردگی و اضطراب است. مطالعات نشان می دهد که افراد دارای دیابت، دو برابر بیشتر در معرض خطر افسردگی قرار دارند و زمانی که این افسردگی درمان می شود میزان قندخون فرد هم تا حد زیادی بهبود می یاید. استرس سطح قندخون شما را افزایش می دهد و افسردگی به دلیل تاثیر منفی که روی انرژی و انگیزه فرد می گذارد، توجه فرد را نسبت به سلامتیش کم می کند. پس حفظ سلامت روانی در افراد دارای دیابت از اهمیت ویژه ای برخوردار است و بسیار مهم است که همانگونه که فرد سطح قندخون خود را مکررا چک می کند به سلامت روان خود نیز اهمیت زیادی دهد. چرا که سلامت جسم و روان کاملا با یکدیگر در ارتباط هستند. نگرانی بیش از حد در مورد آنچه می توانید بخورید و آنچه نباید بخورید، می تواند باعث ایجاد استرس و حتی وسواس در شما شود. قوانینی که بیش از حد سفت و سخت هستند بیشتر احتمال دارد شکسته شوند. پس سعی کنید اهداف کوتاه مدت و منطقی را انتخاب و گام به گام پیش ببرید. مثلا اگر پزشک شما توصیه کرده که روزی یک ساعت باید پیاده روی کنید، هفته اول را می توانید با 15 دقیقه پیاده روی شروع کنید و سپس در هفته های بعد به تدریج این زمان را افزایش دهید.

یکی از عوامل بسیار مهمی که می تواند ما انسانها را در برابر بیماری ها مقاوم کند شادی حتی شادی های کوتاه و گذرا است. مطالعات بسیاری در این زمینه انجام شده که چه چیز ما انسانها را شاد می کند. دو تا از مواردی که تقریبا در اکثر مطالعات به آن اشاره شده پیاده روی و تماس با طبیعت هستند. در یکی از تحقیقاتی که من و همکارانم در کشور آلمان انجام دادیم، نشان دادیم که حتی تماشای تصاویر مربوط به طبیعت می تواند حال روحی افراد مبتلا به درد مزمن را بهتر و درد آنها را کاهش دهد. سعی کنید لیستی از فعالیتهای شادی بخش خودتان را تهیه کنید و هر روز یک یا چند مورد از آنها را انجام دهید. عامل دیگری که می تواند در سلامت جسم و روان افراد موثر باشد، داشتن هدف در زندگی است. افرادی که در زندگی اهداف مشخص و واقع بینانه ای راجع به آینده دارند، از سلامت جسمی بیشتری برخوردار هستند. داشتن برنامه و هدف به این معناست که فرد بداند یک ماه بعد، یک سال بعد یا دو سال بعد چه هدف و برنامه ای را می خواهد در حوزه های مختلف زندگی دنبال کند. داشتن هدف در زندگی حس امید و سرزندگی را در شما افزایش داده و از تمرکز بیش از حد بر روی بیماری جلوگیری می کند.